काठमाडौं । तपाईं अचेल कोरोना भाइरसबाट डराइरहनु भएको छ होला । यो स्वाभाविक हो । तपाईं मात्र हैन अहिले विश्व नै कोरोना भाइरसबाट डराइरहेको छ ।

यतिवेला मौसम परिवर्तनको पनि समय हो । यस्तो बेलामा सामान्य रुघाखोकीदेखि ज्वरो पनि आउने हुन्छ । अहिले विश्वमा फैलिरहेको कोभिड १९ अर्थात कोरोना भाइरसको लक्षण पनि लगभग यस्तै प्रकारको हुन्छ ।
कोरोनाको प्रकोप फैलिरहेको बेला उस्तै लक्षण देखिने वित्तिकै कतै कोरोनाको त लक्षण हैन भनेर धेरै लाई त्रास पनि बढ्ने गरेको पाइन्छ ।

मौसमी फ्लू संक्रमण हुँदा कोरोना भाइरस हो कि भनेर डराउनेहरु धेरै भएको चिकित्सकहरु बताउँछन् । तर यस्तो लक्षण देखिने वित्तिकै डराउनुभन्दा पनि सावधानी अपनाउन आवश्यक छ । यस्तो बेला नजिकको स्वास्थ्य संस्थामा गएर जाँच तथा परामर्श लिन आवश्यक छ ।

स्वास्थ्य संस्थाको भूमिका
रुघाखोकी लागेको, ज्वरो आएको बिरामी देख्ने बित्तिकै स्वास्थ्य संस्थामा काम गर्ने स्वास्थ्यकर्मीहरु पनि संयम हुन जरुरी छ । कतिपय स्वास्थ्यकर्मीहरु त्यस किसिमका बिरामी आएपछि कोरोना संक्रमित नै आएको जसरी आत्तिने गर्छन् ।

जसले बिरामीमा झन् डर पैदा गर्ने गर्छ । अस्पतालमा परीक्षणका लागि आएका बिरामीप्रति सावधानी र संवेदनशील भएर स्वास्थ्यकर्मीहरुले जाँच तथा परामर्श दिनुपर्ने हुन्छ । स्वास्थ्य संस्था तथा अस्पतालहरुले आफ्नो क्षमता अनुसार सम्भावित कोरोना संक्रमितका लागि छुट्टै उपचार कक्षको तयारी गर्नुपर्ने हुन्छ । पछिल्लो समयमा काठमाडौं तथा काठमाडौं बाहिरका अस्पतालहरुले ‘आइसोलेसन वार्ड’ बनाउन थालेका छन् ।

शिक्षण संस्था र शिक्षकको भूमिका
दैनिक व्यापक जमघट हुने क्षेत्र विद्यालय तथा क्याम्पस पनि हो । दैनिकजसो सञ्चार माध्यममा कोरोना भाइरसको बारेमा समाचार आएपछि एकातिर अभिभावक चिन्तित भइरहेका छन् भने अर्कोतिर बालबालिकामा पनि त्यसको असर परिरहेको हुन्छ ।

बालबालिकामा रहेको मनोवैज्ञानिक त्रास हटाउन विद्यालय र शिक्षकहरुको महत्त्थ्वपूर्ण भूमिका हुन्छ । कोरोना भाइरस के हो र यसबाट कसरी बच्न सकिन्छ भनेर शिक्षकले बालबालिकालाई सिकाउन सक्छन् । शिक्षकहरुले उनीहरुमा रहेको भय हटाउन यसबारे सावधानी अपनाउने, सतर्क रहने, सरसफाइमा ध्यान दिने विषयमा जानकारी दिनुपर्छ । विद्यार्थीले सिकेको कुरा अभिभावकलाई पनि बताउने हुँदा यसरी अभिभावक र विद्यार्थीमा रहेको मनोवैज्ञानिक त्रास हटाउन सकिन्छ ।

मिडिया र समाजिक सञ्जालको भूमिका

अधिकांश आमसञ्चारका माध्यमहरुले कोरोना भाइरस र त्यसबाट बच्ने सामग्री प्रकाशन प्रशासरण गरिरहेका हुन्छन् । त्यस्ता सामग्रीले पाठकलाई भाइरसबारे बुझ्न सहयोग पुगिरहेको छ । खासगरी युट्युव च्यानलहरुले भने सनसनीपूर्ण हेडलाइन तथा अप्रमाणित तथ्यहरु पनि हाल्ने गरेका हुन्छन् । युट्युवरको काम सनसनी मच्चाउने मात्र हैन । बढी भ्यूज आउने नाममा स्वास्थ्य जस्तो संवेदनशील विषयमा मनगढन्ते सामग्री तयार पार्दा त्यसले जनमानसमा त्रास फैलाउन सक्छ ।

यस्तो बेला सामाजिक जिम्मेवारी बोध गर्दै उनीहरुले अनुभवी चिकित्सकको सल्लाह सुझाव, मानिसहरुमा रहेको त्रास हटाउन मनोचिकित्सकको भनाइ जस्ता सामग्री प्रस्तुत गर्दा सामाजिक जिम्मेवारी पूरा हुन सक्छ ।
सामाजिक सञ्जाल प्रयोगकर्ताले हरेक खालका सामाचारको लिंक आफ्नो होमपेजमा भेट्न सक्छन् । विश्वसनीय मिडियाले तयार पारेको सामग्री मात्र भरपर्दो हुन्छ । कतिपय झूटा र भ्रम छर्ने खबर भएका सामाचारका लिंक पनि आइरहेको हुन्छ त्यस्ता सामग्रीलाई त्याग्न आवश्यक छ ।

संक्रमणबाट बच्न आफ्नै भूमिका
नियमित रुपमा साबुन पानीले हात धुने

खोक्दा र हाच्छ्यूँ गर्दा नाक र मुख छोप्ने

यदि फ्लु जस्तो लक्षण देखिएमा चिकित्सकसँग परामर्श लिने

फ्लु जस्तो लक्षण देखाउने जो कोहीको सम्पर्कबाट टाढा रहने

सभा सम्मेलन, भेला, भिडभाड भएको स्थानमा नजाने

अर्को व्यक्तिसँग कुरा गर्दा नजिकै बस्नुको सट्टा केही दूरी कायम गरेर बोल्ने

सफा मास्कको प्रयोग गर्ने

जंगली तथा घरेलु पशुपंक्षीहरुसँग असुरक्षित सम्पर्कबाट टाढा रहने

पशुजन्य मासु अण्डा राम्रोसँग पाकेको मात्र खाने

१ सय ४ डिग्रीभन्दा माथि ज्वरो आउने, श्वास प्रश्वासमा अत्यधिक समस्या हुने, रुघाखोकी लाग्ने नोवेल कोरोना भाइरसको मुख्य लक्षणहरु हुन् । यी लक्षणहरु देखिएमा अस्पतालमा उपचारका लागि जानुपर्दछ ।

२०७६ फागुन २९ गते बिहीवार १६:३८ बजे प्रकाशित